Беларус з паўночнай
Віцебшчыны стаў сваім для зграі ваўкоў.
«Калі я выпушчу ваўка,
галоўнае - не адыходзьце далёка, - кажа
Дзіма, рассякаючы сякерай змёрзлыя
кавалкі мяса. - Мае ваўкі разам з людзьмі
раслі з двухтыднёвага ўзросту, таму
ўспрымаюць вас як ваўкоў, новых чальцоў
зграі. А як высветліць, якое месца вы
займаеце ў іерархіі? Правільна, высветліць
гэта можна толькі зубамі. Пакуль важак,
гэта значыць я, гэтага не дазваляе, яны
будуць мірнымі. Ды і мяса ў мяне - ваўку
не да вас... Ну што, гатовыя? - Дзіма
падыходзіць да вальера і злёгку прыадчыняе
закратаваныя дзверы. - Паехалі».
Зграя
Расонскі раён, ўскраіна
Беларусі, насельніцтва 3-4 чалавекі на
квадратны кіламетр - карацей кажучы,
мядзведжы кут. Самае глухое месца тут
- ландшафтны заказнік «Чырвоны бор»:
возера, балота, лес. Побач з заказнікам
- паўзакінутыя вёскі. На тры струхлелых
дома - адзін цэлы. У адной з такіх вёсак,
наводшыбе ля ракі жыве біёлаг Дзмітрый
Шамовіч.
Вось ужо які год у яго
вялікі драўляны дом рэгулярна наведваюцца
госці з усяго свету: немцы, французы,
ангельцы, знакамітыя фатографы, рэжысёры
дакументальнага і мастацкага кіно.
Людзі імкнуцца сюды, каб паназіраць за
дзікай прыродай. Дзіма з ёй на кароткай
назе. Напрыклад, у яго ў двары жывуць
ваўкі.
Ваўкі з'явіліся ў
Шамовіча каля 8 гадоў таму. Тады ён толькі
перабраўся ў Расонскі раён пасля
аспірантуры Інстытута заалогіі НАН
Беларусі, і разлічваў заняцца развіццём
экатурызму. На паляўнічым хутары, дзе
жыў Дзіма, прапісаліся воўк і мядзведзь.
Шэры Цер быў забаўнік яшчэ той: калі
турысты гублялі пільнасць, ён падкрадаўся
да іх і кусаў за мяккае месца. Балюча не
было, але страху многія нацярпеліся.
Воўк зусім перастаў баяцца людзей, і
гэта яго загубіла. Аднойчы ён уцёк,
дабраўся да суседняй вёскі і пачаў там
даследаваць падворкі. Натуральна, яго
застрэлілі.
Потым было яшчэ пяць
ваўкоў. І ў кожнага свой лёс. Пасля
некалькіх гадоў біцця ілбом у сцяну
Дзіма Шамович зразумеў, што ні аб якім
развіцці экатурызму ў арганізацыі,
зацікаўленай у першую чаргу ў развіцці
палявання, размовы ісці не можа.
Але, відаць, Шамовічу
было наканавана жыць сярод ваўкоў. Сёння
ў вальеры, размешчаным побач з домам, у
яго жывуць трое: самцы Бой і Цер і самка
Дая. Кожнага ён узяў сляпым ваўчанём,
выхадзіў і стаў для іх «сям'ёй».
Калі Дзіма падыходзіць
да вальера, шэрыя пачынаюць неспакойна
наразаць колы каля кратаў. Шамовіч
апускае на сетку руку, і ваўкі пачынаюць
біцца за права яе аблізаць. Бой практычна
адразу з рыкам валіць на зямлю спакойнага
Цэра і хапае яго пашчу ў зубы. Цер
прыціскае вушы, трывае. Скуголіць. Але
як толькі больш моцны воўк яго адпускае,
зноў пачынае змагацца за месца ля важака.
Бізнес
На шпацыр выпускаюць
ваўка Цера - нават не таму, што ён самы
рахманы. Як толькі шэры пакідае вальер,
ён не адбягае далёка і пачынае вывучаць
двор. Двое, якія засталіся ў вальеры
спакойна сочаць за чальцом зграі. Калі
б выпусцілі Боя, Цер, які б застаўся без
пастаянна таварыша, разабраў бы па
бервянцы вальер хвілінаў за дзесяць.
Вось такія дзіўныя адносіны.
Калі Дзіма выпускае на
свабоду ваўка, дзеці, жанчыны і сабакі
замыкаюцца ў доме. Проста так. На ўсялякі
выпадак.
«Наогул воўк - жывёліна
разумная, сам ён канфліктаваць не палезе,
- распавядае Шамовіч. - Але фатографы
розныя бываюць: памятаю, адзін захапіўся,
метраў на пяцьдзесят ад мяне адыйшоў,
фотаапаратам махае, галосіць... Да гэтага
часу, як жывы, перад вачыма стаіць... Ды
жартую я! Але паверце, страху гэты таварыш
нацярпеўся, калі воўк яго на снег паваліў
і прыціснуў злёгку».
- Хоць раз, калі з ваўкамі
гуляў, у цябе ўзнікала трывога за сваё
жыццё?
- Павер, як толькі яна
з'явіцца, адразу ў расход пойдуць, - у
голасе важака ваўкоў няма ні ценю
сумневу.
Сёння Дзмітрый Шамовіч
зарабляе на жыццё тым, што прымае групы
экатурыстаў. Ад тых, хто жадае, як
аказалася, адбою няма. Многія замежнікі
едуць да нас не для таго, каб парыцца ў
лазнях, піць гарэлку і адстрэльваць па
лясах жыўнасць, а каб... даследаваць
грыбы ў некранутых беларускіх лясах!
Ці каб гадзінамі сядзець у невялікім
намёце і чакаць моманту, калі раніцай
пачне такаваць глушэц.
Да свайго бізнэсу Дзіма
падыходзіць грунтоўна. Ён зарэгістраваў
аграсядзібу і ўжо некалькі гадоў будуе
гасцявыя пакоі на другім паверсе. Ўсё
- ад сантэхнікі да малярных і сталярных
работ - робіць сваімі рукамі. Будаўнічую
брыгаду, якую наняў з мясцовых, ён адразу
разагнаў: не трывае халтуры. Прывозіць
будаўнікоў з Мінска занадта накладна.
Ужо да наступнага году будуць скончаныя
4 пакоі.
«На маёй памяці ўжо
былі замежнікі, якія адмовіліся пасяліцца
ў гасцініцы таму, што выгоды там былі
ня ў пакоі, а ў калідоры, - тлумачыць свой
празмерны клопат пра кліента Дзіма. -
Трэба разумець, што еўрапейцам трэба
прадастаўляць паслугі еўрапейскага
ўзроўню».
Пра тое, што погляд на
вядзенне турыстычнага бізнесу ў Дзмітрыя
Шамовіча адпавядае рэчаіснасці, кажа
хаця б тое, што наведванні групаў, якія
жадаюць правесці час з важаком ваўчынай
зграі, распісаныя на год наперад!
Пераважная частка імкнецца трапіць
сюды з навуковай ці калянавуковай
цікаўнасцю.
Мы шпацыруем з ваўком
па наваколлях сядзібы. Гаспадар кажа,
што навучыць ваўка загадам, у адрозненне
ад сабакі, проста нерэальна: «Ён ідзе
за намі, таму што мы цяпер - яго зграя.
Маўляў, зграя сюды пайшла - і я пайшоў.
А навучыць шэрага палку прыносіць ці
на задніх лапах скакаць ў вас ніколі не
атрымаецца».
Удалечыні чутны працяглае
бесперапыннае выццё. Бой і Дая турбуюцца:
куды падзеўся Цер з важаком?
Бяспраўныя драпежнікі
Сляпых ваўкоў Шамовічу
прапаноўваюць кожны год. Бой і Цер як
раз былі прынесеныя паляўнічымі, якія
знайшлі іх у логаве. Дая - з Бярэзінскага
біясфернага запаведніка.
«Ваўкі ў Беларусі -
самыя бяспраўныя драпежнікі, - упэўнены
Дзіма. - Сезон палявання на іх адкрыты
заўсёды - бяры вілы, забівай і атрымлівай
ўзнагароду».
Сапраўды, існуе ў нас
у краіне такі від прыработку - спецыялісты
ходзяць па лясах, адшукваюць воўчыя
логавы і здаюць сляпых шчанюкоў паштучна
на забой. Але часам паляўнічыя гаспадаркі
спыняюць выплачваць прэміі за ваўкоў,
і тады гэтых шчанюкоў нясуць такім
людзям, як Дзіма.
«Толькі не рабіце з
мяне гэтакага абаронцу прыроды, - просіць
ён, - усіх ваўкоў не выратуеш, я гэта
разумею. Ды і ці трэба... »
Але гледзячы на тое,
якія Дзіма мае зносіны са сваёй зграяй,
назіраючы, з якой ахвотай і беспамерных
даверам мацёрыя драпежнікі кладуцца
перад сваім важаком-чалавекам, падстаўляючы
безабаронная пуза, разумееш: калі б у
Шамовіча была на тое магчымасць і ўлада,
многія воўчыя жыцці былі бы выратаваныя.
«Бяда ў тым, што ваўкі
ядуць капытных жывёлаў, а тыя з'яўляюцца
трафеямі, за якія плацяць добрыя грошы.
Нярэдка ў валюце. Давайце называць рэчы
сваімі імёнамі: чалавек проста абвясціў
ўзнагароду за галаву канкурэнта, - кажа
Дзіма. - Воўк атрымлівае сваю здабычу,
рызыкуючы жыццём, яна неабходная яму
для таго, каб выжыць. Які-небудзь Ганс
або Вульф, стоячы на вышцы з «оптыкай»
у руках, страляе дзеля забавы і рызыкуе
хіба што адмарозіць сабе зад у чаканні,
калі кабан падыйдзе да кармушкі. Вось
такая справядлівасьць».
Комментариев нет:
Отправить комментарий