Паставы — Рокішкіс: паралелі

У Вільнюсе адкрылася выстава беларускага фатографа Сяргея Плыткевіча.

Мерапрыемства пад назвай «Паставы - Рокішкіс: паралелі» арганізаванае ў рамках праекта «Па слядах вяльможаў Вялікага княства Літоўскага графаў Тызенгаўзаў. Рокішкіс. Паставы», які фінансуецца Міністэрствам замежных справаў Літвы.

Сяргей Плыткевіч распавёў пра свае адкрыцці падчас працы над экспазіцыяй.

- Гэтая выстава, якая спачатку была паказана ў Рокішкісе, а цяпер экспануецца ў Палацы афіцэраў у Вільнюсе, з'явілася з ідэі параўнаць літоўскі і беларускі гарады-пабрацімы.

Першапачаткова ідэя складалася ў тым, каб беларускі фатограф здымаў у Рокішкісе, а літоўскі - у Паставах. Аднак мне падалося цікавей правесці паралелі і параўнаць гарады, якія былі ўладаннем Тызенгаўзаў, якія спачатку жылі ў Паставах, а затым перанеслі рэзідэнцыю ў Рокішкіс.

І ў адным, і ў іншым горадзе ёсць палацы Тызенгаўзаў. У нас там размяшчаецца бальніца, а ў Рокішкісе - музей з цікавай экспазіцыяй, якую па багацці можна параўнаць хіба што з Нацыянальным мастацкім музеем Беларусі. Калі я ўпершыню пабываў там, выпрабаваў культурны шок і злавіў сябе на думцы, што падобныя экспанаты маглі б цалкам быць і ў нас.

- Якім чынам?

- Калі б мы захавалі памяць пра Тызенгаўзаў, калі б бальніца знаходзілася ў іншым будынку, а ў палацы быў музей, дзе беражліва на працягу многіх гадоў збіраліся б культурныя каштоўнасці. 

Прывяду прыклад: пасля Тызенгаўзаў ў Рокішкісе гаспадарамі былі Пшаздзецкія. Цікава, што з гэтым прозвішчам жылі дваране і ў Заслаўі. Аднак у нас і следу не засталося ад гэтых людзей, бо культура шляхты была знішчаная. А ў музеі ў Рокішкісе можна і сёння ўбачыць адзенне ды цацкі дзяцей Пшаздзецкіх.

- Якое стан палацаў Тызенгаўзаў ў Беларусі і Літве?

- Будынак у Паставах захаваўся якраз у тым выглядзе, у якім быў пры Тызенгаўзу, ён не перабудоўваўся. Паколькі там знаходзіцца бальніца, былы палац у добрым стане. А вось у Рокішкісе ён зменены.

- Якія паралелі вы яшчэ правялі ў сваіх працах?

- Напрыклад, у цэнтры Паставаў на фоне царквы стаіць помнік Леніну. У Рокішкісе на фоне касцёла - помнік незалежнасці Літвы, які пастаўлены ў 1931 годзе. Помнік уяўляе сабой жанчыну ў нацыянальнай вопратцы са старажытным сакральным знакам - свастыкай у руках. У савецкія часы свастыку неяк закамуфлявалі, а калі незалежнасць вярнулася, помнік адрэстаўравалі. 

Ці яшчэ прыклад: пастаўская зямля і рокішкіская абсалютна аднолькавая, што фотааб'ектыў асабліва падкрэсліў.

Пры гэтым ёсць супрацьлеглыя рэчы: каля ўезду ў Паставы - самалёт, а ў Рокішкісе - закінутыя драўляныя скульптуры, якія раней сімвалізавалі памяць аб літоўскіх савецкіх партызанах.

- Ваша выснова: Беларусь і Літва падобныя ці не?

- У нас агульныя карані і шмат агульнага ў гісторыі, хоць, безумоўна, у сучасным жыцці многае адрозніваецца. Пры тым, што ў беларусаў і літоўцаў розныя мовы, на мой погляд, па менталітэту мы бліжэй да іх, чым да расейцаў. 

Нашыя народы вельмі падобныя па дабрыні, па праявах ў побыце. Хоць беларусы ў Рокішкісе і знойдуць нешта, што прымусіць іх здзівіцца, і наадварот.

І ў Беларусі, і ў Літве ёсць унікальныя людзі. Так, знаўца біяграфіі Тызенгаўзаў кіраўнік дэпартамента культуры, турызму і міжнародных адносінаў адміністрацыі самакіравання Рокішкіскага раёну Пятрас Блажавічус актыўна займаўся праектам і ўнёс вялікі ўклад у тое, што Рокішкіс і Паставы выйгралі сумесны грант ЕС па праграме міжнароднага трансгранічнага супрацоўніцтва «Латвія - Літва - Беларусь».

З беларускага боку вялікі ўклад у праект ўнёс дырэктар Пастаўскага цэнтра турыстычных паслугаў Ягор Шушкевіч, які стварыў брэнд Зюзі Паазерскага ў Пастаўскім раёне.

Для мяне важна, каб выстава спрыяла росту статусу Паставаў і Рокішкіса. На мой погляд, супрацоўніцтва гэтых гарадоў, краінаў у цэлым, - вельмі перспектыўнае, бо дае магчымасць убачыць, што мы - еўрапейскі народ. На працягу сваёй гісторыі мы не з'яўляліся нейкай ускраінай Расійскай імперыі, а былі і застаемся часткай Еўропы.

naviny.by